Yabancı Uyruklu Miras Bırakanın Türkiye’deki Taşınmazlarının İktisabı ve Mirasçılık Belgesi Alınması

Yabancı ülke makamları tarafından düzenlenen vasiyetnamelerin ve mirasçılık belgelerinin Türk Mahkemeleri tarafından tanınması mümkün müdür?

Öncelikle belirtmek gerekir ki gerek Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) gerekse Türk Medeni Kanunu’nda taşınmazlara yönelik münhasır yetkinin Türk Mahkemelerinde olduğu açıkça ifade edilmiştir. Hal böyleyken yabancı ülke makamları tarafından tanzim edilmiş mirasçılık belgelerinin, T.C. hudutları dahilindeki taşınmazların intikaline yönelik tanınması mümkün değildir. Konu,Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 12.07.2002 tarihli, 2002/8254 E. ve 2002/9339 K. sayılı kararında “… tanınması istenen veraset belgesi kesinleşmiş mahkeme ilamı niteliği taşımadığı gibi Türk Mahkemeleri’nin münhasır yetkisinde olan gayrimenkullerin intikal ettiğini gösterir biçimde tanınamaz. …” şeklinde değerlendirilmiştir.

Ayrıca MÖHUK’un 38. ve 42. maddesinde yazılı olduğu ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 18.11.2009 tarihli, 2009/2-557 E. ve 2009/527 K. sayılı kararı ile ortaya koyulduğu üzere vesayet işlemlerinde Türk Mahkemeleri’nin milletlerarası yetkisi, münhasır yetki olarak kabul edilmiş olduğundan yabancı mahkemeler tarafından hükmolunan vesayete ilişkin kararların tenfizine ve tanınmasına karar verilemeyeceği ortaya koyulmuştur.

Yukarıda anlatılanlar uyarınca, Türkiye’de bulunan taşınmaz malların intikali hususunda Türk Mahkemeleri münhasıran yetkili kabul edildiğinden yabancı ülke makamlarından alınan bir veraset ilamı veya yabancı ülke yasalarına göre tanzim edilmiş bir vasiyetname ile Türkiye’de bulunan taşınmazların mirasçılara intikali mümkün olamayacaktır.

Yabancı Uyruklu Miras Bırakanın Türkiye Bulunan Taşınmazlarının İktisabına ve Mirasçılık Belgesi Alınmasına Dair İşlemler Nelerdir?

5718 sayılı MÖHUK’un 20. maddesi “(1) Miras ölenin milli hukukuna tabidir. Türkiye’de bulunan taşınmazlar hakkında Türk Hukuku uygulanır. (2) Mirasın açılması sebeplerine, iktisabına ve taksimine ilişkin hükümler terekenin bulunduğu ülke hukukuna tabidir. …” şeklindeki düzenlemeyi haizdir. Dolayısıyla bu açık düzenleme karşısında taşınmaz mallara ilişkin Türk Hukuku’nun uygulanacağı şüphesizdir. Hem bu açık kanun maddesi hem de yukarıda açıklandığı üzere yabancı mahkemeler tarafından hükmolunan vesayete ilişkin kararların tenfizine ve tanınmasına karar verilemeyeceğinden yabancı uyruklu miras bırakanın Türkiye’deki taşınmazlarının iktisabı bakımından Türk Hukuku’na göre mirasçılık belgesi alması gerekmektedir.

Konuyla ilgili Yargıtay 7. Hukuk Dairesi’nin 23.01.2013 tarihli, 2012/7173 E. ve 2013/366 K. sayılı kararında yer alan “… Türk Hukukunda veraset belgesi vermeye yetkili Türk Mahkemesinin, yabancı miras bırakan hakkında yabancı hukuka tabi mirası için veraset belgesi vermeyi engelleyen bir hüküm bulunmamaktadır. …” şeklindeki tespit ile veraset belgelerinin Türk Mahkemelerinden alınmasının mümkün olduğu net olarak hüküm altına alınmıştır.

Yargıtay 7. Hukuk Dairesi, anılan kararı ile yabancı ülke makamlarından alınan bir veraset ilamı veya yabancı ülke yasalarına göre tanzim edilmiş bir vasiyetname ile iktisap edilecek taşınmazlara ilişkin bir yol haritası belirlemiştir. Buna göre ilk derece mahkemesince yapılması gereken işlemler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

1. Murisin mirasçıları ile arasındaki irsi bağı gösteren vatandaşı oldukları ülke mahkemesi ya da nüfus müdürlüğünce usulüne uygun tanzim edilen ilam ya da nüfus kayıtlarının temini,
2. Mirasçılık belgesinin hangi mallara (menkul ya da gayrimenkul) ilişkin talep edildiğinin ortaya koyulması,
3. Devamla menkuller için miras bırakanın milli hukukunun tespit edilmesi, gayrimenkul mallar için ise Türk Hukuku’nun uygulanması,
4. Mirasın iktisabına yönelik olarak murisin vatandaşı olduğu ülke ile Türkiye arasında karşılıklılık bulunup bulunmadığının araştırılması (18.05.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6302 sayılı Kanun ile yabancı uyruklu gerçek kişilerin Türkiye’de taşınmaz edinmesinde karşılıklılık şartı kaldırılmıştır.),
5. Toplanan delillere göre mirasçılık belgesinin düzenlenmesi.

Özetle, yukarıda anlatılanlar doğrultusunda taşınmaz mallara ilişkin Türk Mahkemelerinin münhasır yetkisi söz konusu olduğundan yabancı yabancı ülke makamlarından alınan bir veraset ilamının veya yabancı ülke yasalarına göre tanzim edilmiş bir vasiyetnamenin tanınması olanağı bulunmamaktadır. Bu belgelerin taşınmazın intikali için yeterli olmadığını ve Türk Mahkemeleri nezdinde taşınmazların intikalini de kapsayacak şekilde bir mirasçılık belgesinin temin edilmesi için Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvuru yapılması gerektiğini söyleyebiliriz.